De Roemer Visscherstraat in Amsterdam. Niet heel bijzonder, een doodnormale Amsterdamse straat met herenhuizen. Maar wanneer je recht voor zo’n huis gaat staan, dan zie je goed dat elk huis er compleet anders uitziet. Sterker nog, als je goed kijkt, zie je dat ieder huis een eigen bouwstijl heeft. En elke stijl komt uit een ander land. Vandaar de naam: de Amsterdamse Zevenlandenhuizen.
We hebben dus zeven landen: Duitsland, Frankrijk, Spanje, Italië, Rusland, Nederland en Engeland. Elk land heeft, of had, zijn eigen bouwstijl, en dat komt hier mooi samen. Je leest straks waarom deze huizen zo gebouwd zijn en wie dit bijzondere project bedacht heeft. Maar we gaan het eerst hebben over wat je precies ziet.
Zevenlandenhuizen: Duitsland en Frankrijk
Roemer Visscherstraat 20 is gebouwd in de Duitse stijl. Het wordt omschreven als een romantische bouwstijl met gotische spitsboogvensters. De bouwstijl is van de late 18e en vroege 19e eeuw, en bovenop staat een torentje. Verder zie je vooral veel rode bakstenen. Het mooie is dat, mocht je vergeten zijn welk land dit is, het gewoon boven de voordeur staat. En wanneer je naar de buren loopt, dan zie je meteen iets heel anders. Frankrijk, dat staat ook hier weer boven de voordeur. Het is grijsachtig met groen, in de stijl van een zogeheten Loire-kasteel. Dat is een soort kasteel gebouwd in het midden van Frankrijk, in de buurt van de rivier de Loire, zoals het enorme Château Chambord. Dat hele Loire-gebied staat zelfs op de UNESCO Werelderfgoedlijst, en er staan meer dan 80 kastelen. Dus mocht je nog een weekje niets te doen hebben, dan kun je kastelen gaan hoppen in Frankrijk. Maar goed, door naar de buren.
Spanje en Italië
En dat is Spanje. En dit is wel echt een groot verschil met de buren. Rood-wit-achtig gestreept, met bogen die je ook vaak in moskeeën ziet. En dat klopt, want dit huis is gebaseerd op de Islamitische en Moorse invloeden in de stad Granada, in het zuidoosten van Spanje. Dit soort bogen vind je nog steeds veel in Andalusië, de streek waar Granada ligt, dus dat matcht wel. We blijven aan de Middellandse Zee. Het land van de pizza, de pasta en een huis in Amsterdam: Italië. Dit huis wordt beschreven als een soort palazzo in verschillende stijlen. Een palazzo is niets anders dan een paleis in het Italiaans. Kortom, je woont hier in een Italiaans paleis. Je kunt het slechter treffen, toch?
Rusland, Nederland en Engeland
We reizen naar het noorden, qua landen dan in ieder geval, en zien bij de buren op nummer 28 het land Rusland. Lichtelijk gebaseerd op de kenmerkende torenspitsen in de vorm van een ui, zoals op het Kremlin in Moskou. De voordeur zit in een toren, die weer gebaseerd is op een Russische kathedraal. Voor het een-na-laatste huis hoeven we niet ver. Omdat het de buren zijn natuurlijk, maar ook omdat het ons eigen land is: Nederland. De oud-Hollandse Renaissancestijl, zoals we die heel veel zien in steden in ons land. Een trapgeveltje, witte sluitstenen boven de ramen en ook hier de rode baksteen. En het laatste huis in de rij is Engeland. De bouwstijl wordt omgeschreven als cottage en landhuis. En dat heeft dan vooral met de bovenkant te maken. Dat kenmerkende houtwerk dat je vaak ziet bij de oude Engelse huizen. Goed, tot zover dit woonprogramma. Laten we het hebben over het grote waarom.
Kuipers met een K
De huizen werden in opdracht van bankier Sam van Eeghen gebouwd. Tjeerd Kuipers maakte de ontwerpen in 1894. Niet de Cuypers met een C, die ook het Centraal Station en het Rijksmuseum ontwierp, maar een andere Kuipers. Hij werkte onder andere voor de architect Berlage, die we onder andere kennen van de Beurs van Berlage in Amsterdam. En Kuipers was verantwoordelijk voor veel kerken in ons land. Maar waar kwam die inspiratie van Van Eeghen vandaan om deze huizen te laten bouwen? Dit heeft waarschijnlijk te maken met het fenomeen van de internationale wereldtentoonstellingen, waar we onder andere de Eiffeltoren en het Atomium in Brussel aan te danken hebben.
Oriëntalisme
In 1895 werd de internationale wereldtentoonstelling voor Hotel- en Reiswezen georganiseerd op het Museumplein, vlakbij deze Roemer Visscherstraat. Dit was achteraf gezien geen officiële wereldtentoonstelling, maar dat is een ander verhaal. De huizen werden een maand voor dit evenement opgeleverd. Het is dus mogelijk dat Kuipers in aanloop naar die tentoonstelling ‘landenhuizen’ wilde bouwen, als verwijzing naar dat voor Amsterdam belangrijke evenement. Wat waarschijnlijk ook meespeelde was dat in de 19e eeuw de romantiek centraal stond in de literatuur en architectuur. Gevoel en beleving waren belangrijk. Er heerste een soort van verlangen naar verre oorden. En dat blijkt wel. Het mooie van deze huizen is dat alleen de voorkant verschilt. Qua indeling zijn ze vrijwel identiek, behalve dan dat ze gespiegeld zijn aan elkaar. De Zevenlandenhuizen kun je zelf zien in de Roemer Visscherstraat in Amsterdam. Net naast het Vondelpark.
