Nederland en Duitsland hebben veel bijzondere verhalen samen. Vooral in de grensgebieden. Het Duitse dorpje Elten is daar een prachtig voorbeeld van. Hier vond in 1963 de Eltener Butternacht plaats. Eén nacht, waarin vooral exporteurs miljoenen guldens wisten te omzeilen.
Dit verhaal begint, net als veel verhalen tussen deze twee landen, in de Tweede Wereldoorlog. Dit van oorsprong Duitse gebied was door Nederland ingenomen na de Tweede Wereldoorlog als een soort oorlogsbuit.
De reden dat Nederland dit stukje innam van Duitsland was, volgens de politiek, een compensatie voor de geleden schade in de oorlog. Zowel materieel als immaterieel. Duitsland had natuurlijk niet veel meer, dus werd er grondgebied ingenomen. Ze noemden het zelf trouwens een grenscorrectie. Dat klonk wat zachter.
Een groter Nederland
Oorspronkelijk wilde Nederland het Rurhgebied, Keulen en nog veel meer. Maar telkens moesten die plannen bijgesteld worden vanwege de Britten en de Amerikanen. Uiteindelijk bleef er maar een klein stukje land over. Op 19 plekken werd de grens een heel klein beetje aangepast. Een gebied bij Sittard, het dorpje Tudderen, was net als hier in Elten een wat groter gebied.
De gebieden werden trouwens geen écht Nederlands grondgebied, het kwam tijdelijk onder Nederlands bestuur. En er werd goed voor het gebied gezorgd. Er kwam straatverlichting, een nieuwe brandweerwagen, een vuilniswagen. Vooral om Duitsland niet het argument te geven dat ‘we’ er slecht voor zorgden.
Europese gedachtes
Deze structuur bleef 14 jaar zo bestaan, daarna moest het stukje terug naar Duitsland. Vanwege Europese gedachtes was het niet meer houdbaar om een stuk land van een bondgenoot te hebben. Nederland wilde het best teruggeven, maar voor een hoge prijs. Duitsland wilde het graag terug hebben, maar voor niet zo’n hoge prijs.
Het onderhandelen liep tot 1961. Beide partijen kwamen eruit in een verdrag. Hier werd overigens veel meer geregeld dan alleen de grens. Duitse graven bijvoorbeeld en Duitse spullen in ons land. Alles werd weer netjes teruggegeven aan elkaar. Onze Tweede Kamer was het er nog niet helemaal mee eens, maar ze zagen ook dat het niet anders kon.
En op 1 augustus 1963 was het zover. Het verdrag ging in werking en Elten behoorde weer tot Duitsland. Tot zover de voorgaande geschiedenis. Nu de nacht zelf.
Het dorp wordt overspoeld
Al weken voor die eerste van augustus liep Elten vol met vrachtwagens gevuld met boter, thee, koffie en meer. Sommige Eltenaren zagen kansen en verhuurden hun schuur of zolder. Feesten werden uitgesteld, want de feestzalen stonden vol met dozen koffie. Vooral de grote havenbazen uit Rotterdam en industriebazen uit het Rurhgebied investeerden flink. Zij kochten namelijk voor tonnen producten in om in Elten neer te zetten.
Waarom ze dat deden? Je voelt het denk ik al aankomen, het bespaarde flink wat geld. De ene minuut is het nog Nederlands en de volgende minuut is het Duits. Normaal gesproken moest je invoerrechten betalen, dat hoefde nu dus niet.
Enkele minuten over 12 ’s nachts startten de vrachtwagenchauffeurs hun motoren en reden ze verder Duitsland in.
De papegaai in Elten
Niet alleen koffie en sigaretten, maar ook de dierentuin Blijdorp maakte gebruik van deze grensverlegging. Een papegaai was onderweg naar een dierentuin in Duisburg. En door hem even in Elten neer te zetten, ontliepen ze de moeilijke quarantainepapieren.
Het verhaal gaat, vooral vanuit de Eltenaren zelf, dat de inwoners veel geld hebben verdiend die nacht. Volgens historici valt dat allemaal wel mee. Veel inwoners waren bang dat ze op het laatste moment nog controles kregen, dus deden ze uiteindelijk niet mee.
En hoeveel geld er dan daadwerkelijk verdiend is? Schattingen lopen van 50 tot 60 miljoen gulden. Eigenlijk door een paar minuten niets te doen.
Autosnelweg A3
Weet je wat trouwens ook een leuk feitje is? Zo’n 3 kilometer verderop ligt de Duitse snelweg A3. Deze loopt hier redelijk parallel aan de Nederlands-Duitse grens. Dit schijnt de enige grens ter wereld te zijn die een autoweg volgt. Weet Je Dat Ook Weer.
