Onder de kerk in een klein Fries dorpje ligt een geheim. De mummiekelder in Wieuwerd, met échte mummies. Maar niemand weet wie het zijn en hoe het mogelijk is dat ze op natuurlijke wijze gemummificeerd zijn. Dit is het geheim van Wieuwerd.
Dat geheim is trouwens niet echt meer een geheim. Het gaat om vier mummies. Echte mummies. De bekendste mummies zijn denk ik wel Toetanchamon, de Egyptenaar, en de ijsmummie Ötzi. Mummies worden overal ter wereld gevonden. Maar zoiets verwacht je toch niet in Nederland? In dit kleine dorpje in Friesland? En toch is het waar.
Het verhaal
Zeker weten doen we het niet, maar het verhaal gaat als volgt. In 1765 waren twee timmerlieden bezig met het interieur van deze kerk. Ze waren nieuwsgierig, dus ze gingen stiekem de kelder in om te kijken wat daar lag. Ze vonden maar liefst elf doodskisten. Eén van die timmerlieden opende één van de kisten. Die schrok zich vervolgens helemaal dood en rende gillend de kerk uit.
In het dorp vertelden ze wat ze hadden gezien. Wat dat was? Hij vond in één van die kisten een lichaam wat helemaal niet vergaan was. Wat dus echt nog in een oorspronkelijke staat alsof iemand nét overleden was, terwijl deze persoon al heel lang dood was. Dat verhaal deed snel de rondte in het dorp en de omgeving.
Titanic
Iedereen kwam even kijken. De andere kisten werden geopend en ook daar werden allerlei lichamen gevonden, die op natuurlijke wijze waren gemummificeerd. Natuurlijk kwamen er veel mensen af op de nieuwe mummiekelder in Wieuwerd. Er werden tal van onderzoeken gedaan in en om de kerk. Niet geheel zonder risico, want het gerucht gaat dat er één kist met een mummie is ontvoerd en via de Titanic naar Amerika is verscheept. Of dat dit waar is, is nooit bewezen.
Zes lichamen, zes kisten, werden overgebracht naar de Universiteit van Franeker. Daar werden ze onderzocht en de onderzoekers waren het over één ding eens: ze hadden geen flauw idee hoe het kon dat die lichamen nog in zo’n goede staat waren.
Vissen aan het plafond
Het zou aan de perfecte luchtvochtigheid in deze kelder liggen. Want toen één van de twee ventilatiegaten dicht werd gemaakt ging de staat van alle lichamen heel snel achteruit. Om die theorie te testen, hingen ze dode dieren aan het plafond. Dus binnen de kortste tijd hingen er vissen, hazen en zelfs halve varkens. Maar elke keer weer vielen die van ellendigheid gewoon uit elkaar.
Eén kat, drie vogels en vier mummies. En de overblijfselen van het onderzoek van de Universiteit van Franeker, verzameld in één kist. De kat is trouwens ‘maar’ een jaar of 50 oud. Deze is een tijdje geleden gevonden onder de vloer tijdens de verbouwing van een huis. Deze mummie is geschonken aan de mummiekelder in Wieuwerd.
Maar waar komen deze mummies nou vandaan? Deze kerk werd in de twaalfde of de dertiende eeuw gebouwd. De kelder werd in de zeventiende eeuw gebouwd door de rijke familie Walta. Tot zover niks bijzonders.
Jean de Labadie
Tot ongeveer de helft van de zeventiende eeuw. De Franse predikant Jean de Labadie kwam naar Nederland. Dat was een kleine en vooral charismatische man. Hij kreeg de kerken weer bomvol. Maar hij ging al snel naast zijn schoenen lopen. Labadie was heel radicaal, een soort kleine dictator. Hij startte een gemeenschap, de Labadisten. Dat werd meer een soort sekte, dus ze moesten naar Duitsland vluchten.
In 1675 kwamen ze terug in Nederland met inmiddels zo’n 160 volgelingen. Waaronder drie afstammelingen van de rijke familie Walta, die deze kelder heeft laten bouwen. Deze drie afstammelingen regelen dat de groep een familiekasteel mag gebruiken voor hun sekte. De grote kerken in Friesland zijn het daar niet mee eens, maar desalniettemin betrekken ze het kasteel. Zo ontstaat er een soort afgesloten gemeenschap. Een afgesloten dorp tussen alle andere dorpen.
De volledig in het zwart geklede leden kwamen overal vandaan: Duitsland, Italië, Spanje, Frankrijk, België, Engeland, Noorwegen. Overal… behalve Friesland. Want die Friezen moesten er maar niks van hebben.
Goudsmid Stellingwerf
Het gekke is dat de Labadisten, het familiekasteel mochten gebruiken en dus ook deze kelder. Die hoorde bij het kasteel, die was natuurlijk van de familie Walta. Eén van de mummies in de mummiekelder in Wieuwerd is dus ook een lid geweest van de Labadisten: Goudsmit Stellingwerf.
Maar wie zijn de drie andere mummies dan? Dat is nog steeds een raadsel. We weten zeker dat ze zo rond of net na 1600 zijn overleden. Van twee mummies weten we dat de ene is overleden aan een kaakabces met hevige pijn en de andere is overleden door tuberculose.
Daarom is dit het geheim van Wieuwerd. We weten niet wie de mummies zijn en we weten ook niet hoe het kan dat ze gemummificeerd zijn. Het verhaal gaat ook dat ze, ondanks de moderne technieken, niet onderzocht mógen worden. Om het mysterie in leven te houden. Daar is ook wel iets voor te zeggen, toch? In ieder geval is dit een heel goed verhaal uit een klein dorpje midden in Friesland.
